Ertesi Gün Hapı Nedir? Ne Zaman ve Nasıl Kullanılır?
Korunmasız cinsel ilişki veya kullanılan doğum kontrol yönteminin başarısız olması (prezervatif yırtılması, doğum kontrol hapının unutulması vb.) gibi durumlarda, planlanmamış bir gebeliği önlemek amacıyla başvurulan yöntemler kafa karıştırıcı olabilir. Bu yöntemlerin başında gelen ve hakkında en çok soru sorulan ise “ertesi gün hapı”dır. Yaşanan endişe ve panik haliyle, bu hapın ne olduğu, nasıl çalıştığı ve ne zaman kullanılması gerektiği gibi konularda doğru ve güvenilir bilgiye ulaşmak kritik önem taşır.
Bu makalenin amacı, ertesi gün hapı ile ilgili tüm sorularınıza bilimsel ve yargıdan uzak bir dille yanıt vermektir. Hapın bir kürtaj yöntemi olmadığını, nasıl çalıştığını, ne kadar etkili olduğunu, olası yan etkilerini ve en önemlisi, hangi durumlarda ve nasıl kullanılması gerektiğini net bir şekilde açıklayacağız. Unutmayın, bu yöntem bir acil durum müdahalesidir ve düzenli bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmamalıdır.
Ertesi Gün Hapı Tam Olarak Nedir ve Nasıl Çalışır?
Ertesi gün hapı, adından da anlaşılacağı gibi, korunmasız ilişkiden sonraki günlerde kullanılan bir acil durum doğum kontrol yöntemidir. İçeriğinde, vücudun doğal hormonlarının sentetik versiyonları (genellikle progesteron türevleri) yüksek dozda bulunur. Hapın temel çalışma prensibi, hamileliğin başlamasını engellemektir.
En Önemli Bilgi: Ertesi gün hapı bir kürtaj hapı değildir ve mevcut bir hamileliği sonlandırmaz. Etki mekanizması tamamen gebelik oluşmadan önceki süreçlere yöneliktir:
- Yumurtlamayı Önler veya Geciktirir: Hapın birincil ve en önemli etkisi, yumurtalıklardan yumurta salınımını (ovülasyon) engellemek veya ertelemektir. Eğer yumurta salınmazsa, sperm tarafından döllenecek bir yumurta da olmaz ve gebelik başlayamaz.
- Servikal Mukusu Kalınlaştırır: Rahim ağzındaki salgıyı (servikal mukus) kalınlaştırarak spermin rahme ve tüplere ulaşmasını zorlaştırabilir.
Eğer döllenme çoktan gerçekleşmiş ve embriyo rahme yerleşmişse (yani hamilelik başlamışsa), ertesi gün hapının hiçbir etkisi olmaz ve mevcut gebeliğe zarar vermez.
Türkiye’de Bulunan Ertesi Gün Hapı Çeşitleri Nelerdir?
Türkiye’deki eczanelerde temel olarak iki farklı etken maddeye sahip ertesi gün hapı bulunmaktadır. Bu iki türün kullanım zamanları ve etki mekanizmaları farklılık gösterebilir.
Ertesi Gün Hapı Türleri Karşılaştırması Tablosu
| Özellik | Levonorgestrel İçerenler | Ulipristal Asetat İçerenler (Ella®) |
|---|---|---|
| Etken Madde | Levonorgestrel (Progesteron hormonu türevi) | Ulipristal Asetat |
| Maksimum Kullanım Süresi | Korunmasız ilişkiden sonra 72 saate (3 gün) kadar. | Korunmasız ilişkiden sonra 120 saate (5 gün) kadar. |
| En Yüksek Etkinlik | İlk 24 saat içinde kullanıldığında en yüksek etkinliğe sahiptir. | 5 gün boyunca etkinliği yüksek oranda devam eder. |
| Temel Etki | Yumurtlamayı (ovülasyon) engeller veya geciktirir. | Yumurtlamayı (ovülasyon) engeller veya geciktirir. |
| Reçete Durumu | Reçetesiz olarak eczanelerden temin edilebilir. | Reçetesiz olarak eczanelerden temin edilebilir. |
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman ve Nasıl Kullanılmalı?
Ertesi gün hapının etkinliğindeki en kritik faktör ZAMAN‘dır. Kural basittir: Ne kadar erken alınırsa, o kadar etkilidir.
- Korunmasız cinsel ilişkiden sonra mümkün olan en kısa sürede, tercihen ilk 12-24 saat içinde alınmalıdır.
- Hap, bir bardak su ile bütün olarak yutulmalıdır.
- Eğer hapı aldıktan sonraki ilk 2-3 saat içinde kusarsanız, ilacın emilmemiş olma ihtimali yüksektir. Bu durumda hemen doktorunuza veya eczacınıza danışarak yeni bir doz almanız gerekip gerekmediğini öğrenmelisiniz.
Ertesi Gün Hapının Etkinlik Oranı Nedir?
Ertesi gün hapları oldukça etkili olsalar da %100 koruma sağlamazlar. Etkinlik oranı, hapın ne zaman alındığına ve kişinin adet döngüsünün hangi döneminde olduğuna bağlı olarak değişir. Genel olarak, ilk 24 saat içinde kullanıldığında gebeliği önleme oranı %95’in üzerindedir. Bu oran, 72 saate yaklaştıkça düşer. Eğer yumurtlama (ovülasyon) hapı almadan hemen önce veya aldıktan çok kısa bir süre sonra gerçekleşmişse, hapın etkinliği azalabilir.
Olası Yan Etkileri Nelerdir?
Yüksek hormon içeriği nedeniyle ertesi gün hapları bazı geçici yan etkilere neden olabilir. Bu yan etkiler genellikle hafif düzeydedir ve 1-2 gün içinde kendiliğinden geçer.
- Bulantı ve kusma
- Baş ağrısı ve baş dönmesi
- Yorgunluk, halsizlik
- Karın ağrısı ve kramplar
- Memelerde hassasiyet
- Adet Döngüsünde Değişiklikler: Hapı kullandıktan sonraki adet kanamanız beklenenden birkaç gün erken veya geç gelebilir. Kanama miktarı normalden daha az veya daha fazla olabilir.
Eğer bir sonraki adetiniz 7 günden fazla gecikirse veya hapı kullandıktan sonra şiddetli karın ağrısı yaşarsanız, mutlaka bir gebelik testi yapmalı ve doktora başvurmalısınız.
ÖNEMLİ: Ertesi Gün Hapı Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar
Yanlış 1: “Ertesi Gün Hapı Bir Kürtaj Hapıdır.”
DOĞRUSU: Bu en yaygın ve en tehlikeli yanlıştır. Ertesi gün hapı, döllenmeyi veya yumurtlamayı engelleyerek gebeliğin başlamasını önler. Başlamış bir gebeliği sonlandırma yeteneği yoktur ve düşüğe neden olmaz.
Yanlış 2: “Sürekli Kullanabileceğim Bir Doğum Kontrol Yöntemidir.”
DOĞRUSU: Adı üzerinde bu bir “acil durum” yöntemidir. Düzenli doğum kontrol haplarına göre çok daha yüksek dozda hormon içerir ve daha az etkilidir. Sürekli kullanımı hormonal dengeyi bozabilir ve adet düzensizliklerine yol açabilir. Düzenli korunma için prezervatif, doğum kontrol hapları, spiral gibi yöntemler tercih edilmelidir.
Yanlış 3: “Beni Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklardan Korur.”
DOĞRUSU: Ertesi gün hapı, HIV, HPV, bel soğukluğu, frengi gibi cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlara (CYBE) karşı hiçbir koruma sağlamaz. Bu hastalıklardan korunmanın en etkili yolu prezervatif kullanımıdır.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Soru: Ertesi gün hapı aldıktan sonra adetim ne zaman gelir?
Cevap: Genellikle beklediğiniz tarihte veya birkaç gün sapmayla gelir. Ancak bir haftadan fazla gecikirse, gebelik testi yapılması ve doktora danışılması önerilir.
Soru: Ertesi gün hapı kısırlık yapar mı?
Cevap: Hayır. Ertesi gün haplarının gelecekteki doğurganlık üzerinde herhangi bir olumsuz etkisi olduğuna dair hiçbir bilimsel kanıt yoktur.
Soru: Bir ayda birden fazla kez ertesi gün hapı kullanabilir miyim?
Cevap: Tıbbi olarak acil bir durumda kullanılabilir, ancak kesinlikle önerilmez. Sık kullanımı hormonal dengeyi ciddi şekilde bozabilir ve etkinliği azalabilir. Eğer sık sık acil korunmaya ihtiyaç duyuyorsanız, lütfen bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanıyla düzenli bir korunma yöntemi hakkında görüşün.
Soru: Emzirirken ertesi gün hapı kullanılabilir mi?
Cevap: Levonorgestrel içeren hapların emzirme döneminde kullanımı genellikle güvenli kabul edilir. Ancak Ulipristal Asetat içeren hapları (Ella) kullandıktan sonra bir süre emzirmeye ara verilmesi önerilebilir. Bu konuda mutlaka doktorunuza veya eczacınıza danışmalısınız.
Soru: Ertesi gün hapını reçetesiz alabilir miyim?
Cevap: Evet, Türkiye’de ertesi gün hapları eczanelerden reçetesiz olarak temin edilebilmektedir. Ancak doğru ürünü seçmek ve doğru kullanımı hakkında bilgi almak için eczacınıza danışmanız önemlidir.
Soru: Hapın etkinliği kilomdan etkilenir mi?
Cevap: Bazı çalışmalar, vücut kitle indeksi (VKİ) yüksek olan kadınlarda ertesi gün haplarının etkinliğinin bir miktar azalabileceğini göstermektedir. Bu konuda endişeleriniz varsa bir sağlık profesyoneli ile görüşmeniz en doğrusudur.
Soru: Hapı aldıktan sonra tekrar korunmasız ilişkiye girersem korunmuş olur muyum?
Cevap: Hayır. Ertesi gün hapı sadece geçmişteki tek bir ilişki için koruma sağlar. Hapı aldıktan sonraki ilişkiler için koruyucu değildir. Bir sonraki adetinize kadar prezervatif gibi ek bir bariyer yöntemi kullanmalısınız.
Soru: Ertesi gün hapı işe yaramazsa ve hamile kalırsam bebeğe zararı olur mu?
Cevap: Mevcut veriler, ertesi gün hapının işe yaramadığı ve gebeliğin devam ettiği durumlarda bebek üzerinde herhangi bir olumsuz etkiye veya anomaliye neden olmadığını göstermektedir.
Soru: Hangi ilaçlar ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilir?
Cevap: Bazı epilepsi ilaçları, bazı antibiyotikler (rifampin gibi), HIV tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar ve St. John’s Wort (Sarı Kantaron) gibi bitkisel takviyeler hapın etkinliğini azaltabilir. Düzenli kullandığınız bir ilaç varsa mutlaka eczacınıza veya doktorunuza bildirin.
Soru: Ertesi gün hapı fiyatları 2025 yılında ne kadar?
Cevap: Ertesi gün hapı fiyatları, içerdiği etken maddeye ve markasına göre değişiklik göstermektedir. En güncel ve doğru fiyat bilgisi için size en yakın eczaneye danışmanız en sağlıklısı olacaktır.
DİKKAT: Bu web sitesindeki içerikler yalnızca genel bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve bir doktor veya eczacı tavsiyesinin yerini alamaz. Ertesi gün hapı bir acil durum yöntemidir ve düzenli doğum kontrolü yerine geçmez. Kendi sağlığınız ve düzenli korunma yöntemleri hakkında en doğru bilgi için lütfen bir kadın hastalıkları ve doğum uzmanına danışınız.
